SOSYAL İNAVASYON

 

Sosyal inavasyon aynı anda hem sosyal bir ihtiyaca mevcut çözümlerden daha iyi bir şekilde cevap veren, hem de toplumun yeteneklerini geliştirerek sosyal, ekonomik ve çevresel kaynakların ve varlıkların daha verimli kullanılmasını sağlayan yeni çözümlerdir.

Bu çözümler bir ürün veya hizmet olabileceği gibi, yeni bir süreç ve/veya toplumsal model de olabilir.

Örneğin yerel para birimleri, yeni sağlık modelleri, bisiklet girişimleri, ortak yerleşim planları ve akran eğitimi yoluyla öğrenmeyi sağlamak için çevrimiçi platformlar gibi çeşitli girişim ve etkinlikler sosyal inovasyon kapsamında değerlendirilebilir ve bu inovasyonlar çeşitli topluluklar, formel ya da enformel ağlar, STK’lar, hayır kurumları, hükümetler, işletmeler, akademisyenler, vatandaşlar veya hayırseverler gibi çok çeşitli aktörler ve paydaşlar tarafından hayata geçirilebilirler.

Sosyal inovasyon, merkezinde vatandaşların ve toplulukların olduğu, ayrı ayrı parçalardan ziyade sistemi bir bütün olarak ele alan  işbirlikçi ve katılımcı bir süreçtir.

Tepeden inme olmayan ve daha çok dipten yukarıya doğru gelişen, çoğu zaman yerel ölçekte ademi-merkeziyetçi bir şekilde başlayan,  ama buna rağmen konusu ve kapsamı küresel olabilen sosyal inovasyonlar özellikle son yıllarda öne çıktı.

 Hatta adil ticaret gibi kimi inovasyonların marjinal hareketler olmaktan sıyrılıp ana akım haline geldiği bile söylenebilir.

 Sosyal inovasyonlar atık sorunları, hava kirliliği, ekosistem hizmetlerinin bozulması, iklim değişikliği ve benzeri çevresel etkilerle de mücadele edebilir niteliktedir.

 

Eko-inovasyon (ya da çevreselinovasyon) olarak da adlandırılan bu tür inovasyonlar, sürdürülebilir kalkınmaya katkıda bulunan ve yenilenebilir enerji, geri dönüşüm, atık su arıtımı, doğal ve organik gıda işleme, çevre dostu ambalaj ve benzeri yenilikler içeren ürünler ve süreçler olarak ortaya çıkıyor.

Fakat bu tür çevresel inovasyonların etkili olabilmesi, önerilen yeniliğin kültürel ve sosyal kabulünün sağlanabilmesi için toplumsal bir bileşen gerekir.

 Yani kirlilik, biyolojik çeşitliliğin azalması veya kaynak sıkıntısı ile mücadele için bir teknoloji veya politika fikri ne kadar etkili ve yetkin olursa olsun, başarılı olmak için insanların ve toplulukların harekete geçmesini gerektirir, zira toplumsal ve çevresel sorunlar sıklıkla birbirine bağlıdır ve önerilen çözümler her iki boyutta da etkili olmalıdır.

 Örneğin iklim değişikliğine çözüm olarak yenilenebilir enerji kullanımını önerebilmek için tek başına sosyal ve çevresel inovasyon olması yeterli değildir çünkü önerilen çözümün toplumsal yönü eksik kalabilir.

 Fakat yerel topluluklar tarafından işletilen yenilenebilir enerji kooperatifleri, örneğin iklim değişikliğine çözüm olarak sunulurken, sosyal ve çevresel inovasyondan bahsetmek de mümkün hale gelir.

 Daha önce belirtildiği gibi, sosyal inovasyonların tabandan yukarıya yayılma özellikleri vardır.

 Başlangıçta nispeten küçük görünen sosyal gruplar tarafından uygulanmaya çalışılan çevresel ve toplumsal sürdürülebilirliğe ilişkin küçük deneyler aslında sosyal inovasyonlar için birer tohum evresi olarak görülebilir.

  Eğer deneyler bu tohum evresinde başarılı olursa daha sonra diğer topluluklar tarafından da adapte edilebilir.